وکالت بر دو نوع وکالت در دعاوی و وکالت به طور کلی استوار است. وکالت در دعاوی که موضوع بحث ماست تابع شرایط و قواعد خاص وکالت در دعاوی است. در این وکالتنامه، وکیل باید دارای شرایط خاصی مانند تحصیلات حقوقی، شرکت در آزمون وکالت و گذراندن دوره کارآموزی و ... باشد. بتواند در محاکم قضایی شرکت کند و از حقوق موکل خود دفاع کند.

اما وکالتنامه عموما مشمول شرایط فوق نمی باشد و هر شخصی می تواند برخی از اعمال خود را که مربوط به دادرسی و دادگاه نیست به دیگری تفویض کند. مثلاً وکالت دادن به دیگری برای معامله اموالش یا تفکیک آن در اداره ثبت که در جامعه ما معمولاً از آن به عنوان وکالت کاری یاد می شود.

وکالت در پرونده های کیفری چگونه است؟

به گفته معاونت فرهنگی قوه قضاییه، در پرونده های کیفری، طرفین دعوا می توانند وکیل یا وکلای خود را انتخاب و معرفی کنند.

اکثر پرونده های جنایی پس از تحقیقات مقدماتی در دادگاه با کیفرخواست مطرح می شوند. از این رو، وکیل هم در جلسه مقدماتی و هم در محاکمه شرکت دارد.

در مرحله مقدماتی متهم می تواند در دادگاه وکیل همراه خود داشته باشد.

وکیل متهم می تواند بدون دخالت در تحقیقات پس از پایان تحقیقات آنچه را که برای کشف حقایق و دفاع از متهم یا اجرای قانون لازم می داند به قاضی اطلاع دهد. قاضی تحقیق نیز اظهارات وکیل را ثبت می کند.

در جریان محاکمه، طرفین دعوا وکلای خود را به دادگاه معرفی می کنند. متهم می تواند از دادگاه بخواهد برای او وکیل تعیین کند.

چنانچه دادگاه تشخیص دهد که متهم قادر به انتخاب وکیل نیست، از بین وکلای حوزه قضایی و در صورت عدم امکان از نزدیکترین ناحیه مجاور، وکیل تعیین می کند.

وکیل در توکیل چیست؟

وکیل معمولاً از یک فرد مورد اعتماد و آگاه انتخاب می شود، اما گاهی ممکن است وکیل اجازه داشته باشد که وکیل دیگری را از طرف خود انتخاب کند.

این عمل در وکالتنامه وکالت نامیده می شود و در صورتی که وکیل حق وکالت نداشته باشد و وکالت را به دیگری محول کند مسئول خسارات وارده به موکل خود خواهد بود.

اقداماتی که وکیل از طرف موکل خود انجام می دهد در حدود اختیاراتی خواهد بود که موکل به او داده است و اگر علاوه بر آن اختیارات عمل کند در واقع عمل او فضولی و مسئولیت پذیر خواهد بود.

در مواردی که مجازات اعدام، قصاص، سنگسار و حبس ابد دارد، در صورتی که متهم شخصاً وکیل معرفی نکند، دادگاه وکیلی را تعیین می کند که وکیل تسخیری نامیده می شود.

بدیهی است در جرایم منافی عفت که مجازات آن اعدام یا سنگسار است، متهم می تواند از پذیرش وکیل تسخیری خودداری کند.